Zachodniopomorskie Towarzystwo Przyrodnicze

Jesteśmy organizacją pożytku publicznego, która już od 2005 roku realizuje kompleksową obsługę  stad dzikich żubrów na terenie województwa zachodniopomorskiego. Obecnie populacja żubrów liczy około 300 osobników ( stan na grudzień 2018). Spora część z nich znajduje się na terenie naszego województwa, ale obserwujemy, że część z nich  rozlokowała się po za jego granicami m.in. w województwach: wielkopolskim i lubuskim. Wieloletnie doświadczenia związane z ochroną  zwierząt zaowocowały przystąpieniem w 2016 roku do projektu związanego z reintrodukcją rysi na terenie Pomorza Zachodniego.

Skąd żubry?- krótka historia współpracy

Pierwsze żubry do  zachodniej Polski zostały sprowadzone na tereny Nadleśnictwa Wałcz w 1980 r. z inicjatywy prof. Ryszarda Graczyka, kierownika Katedry Zoologii Akademii Rolniczej w Poznaniu (obecny Uniwersytet Przyrodniczy). Do zagrody adaptacyjnej przywieziono z Puszczy Białowieskiej osiem osobników, które po pewnym czasie zmieniły rewir i zamieszkały na terenach Nadleśnictwa Mirosławiec.

Kolejne stado zamieszkujące  Poligon Drawski powstało przez sprowadzenie z Białowieży, Pszczyny i Niepołomic 16 osobników do dwóch zagród adaptacyjnych położonych na terenie Dobrzan i Łobza. Zadanie wykonano w ramach projektu   finansowanego z fundacji EkoFunduszu w latach 2008-2009 „ Program ochrony żubra w Polsce: rozwój i ochrona stada zachodniopomorskiego”.  W efekcie naszych działań 12 samic i 4 byki po opuszczeniu zagród adaptacyjnych połączyły się w jedno stado i dały początek ugrupowaniu zajmującego rewir na Poligonie.

Aby zabezpieczyć nowo powstałą populację  w 2010 roku zrealizowaliśmy projekt dotowany przez Fundację EkoFundusz: “Utrwalenie efektów restytucji żubrów żyjących na wolności w województwie zachodniopomorskim”. W ramach projektu powstała baza magazynowa na karmę dla żubrów – silosy zbożowe i kontenery magazynowe. Zostały także zakupione i założone na żubry obroże telemetryczne GPS.

Ponieważ oba stada nie miały ze sobą kontaktu, nie dochodziło do wymiany puli genetycznej. Aby zmienić sytuację  w 2015 utworzyliśmy trzecie stado- „Jałowcówka”, założone w Nadleśnictwie Drawsko ( jeden z partnerów naszego projektu), składające się z osobników z dwóch istniejących ugrupowań. Miało ono za zadanie być „buforem” pomiędzy jednym a drugim stadem. Całość przedsięwzięcia było częścią projektu 000010 LIFE/NAT/PL „Dywersyfikacja i rozwój populacji żubrów w północno- zachodniej Polsce” realizowanych w latach 2014-2019. O historii tych żubrów i naszych działaniach w ramach Pogotowia Żubrowego możecie Państwo przeczytać w serwisie tematycznym http://bisonlife13.zubry.org.pl/home/pl/ .

Działania związane z ochroną i monitoringiem żubrów będą przez nas kontynuowane. Obecnie podpisaliśmy umowę POIS.02.04.00-00-0013/18 „Rozszerzenie działań Bazy Obsługi Żubrów”. Projekt ten będzie realizował wszystkie zadania związane z opieką nad dzikimi żubrami na terenach północno- zachodniej Polski.

Dzika Zagroda

Rezultatem naszej wieloletniej działalności żubrowej jest zagroda pokazowa położona w Jabłonowie. Projekt „Budowa zagrody pokazowej żubrów w gminie Mirosławiec” w 2012 uzyskał dotację Regionalnego Programu Operacyjnego Województwa Zachodniopomorskiego. Inwestycja była prowadzona w trybie „zaprojektuj i wybuduj”. W 2013 zakończono projekt i wydano stosowne pozwolenia na budowę. Całkowita wartość przedsięwzięcia wyniosła 1 100 000 złotych, z czego 825 000 zostało sfinansowane przez RPOWZ, a 13 000 przez WFOŚIGW w Szczecinie. Celem projektu było utworzenie zamkniętej zagrody dla żubrów z kompletnym zapleczem technicznym do obsługi zwierząt w Jabłonowie, gminie Mirosławiec. W ramach dotacji POIŚ.05.01.00-00-399/12 „Zabezpieczenie populacji żubrów w północno- zachodniej w Polsce przed presją turystyczną „ zagroda została powiększona o 6 ha i została wyposażona w wieżę obserwacyjną o wysokości ok. 9m oraz prowadzącą do niej nadziemną kładką o długości 100 m , biegnącą 3 metry nad wybiegiem dla żubrów. Ponadto dobudowano skrzydło dydaktyczne przeznaczone do prowadzenia zajęć edukacyjnych. W Zagrodzie przebywa 5 dorosłych żubrów ( 4 samice, jeden samiec) przywiezionych z ośrodków hodowli w Pszczynach i Gołuchowie oraz jedna samica przywieziona z wolności. Stworzyliśmy niepowtarzalną okazję aby przyjrzeć się i nakarmić te niesamowite zwierzęta . W Zagrodzie co roku rodzą się cielaki. Maluchy po odchowaniu do około roku, są przewożone do jednego ze stad zamieszkujące tereny województwa Zachodniopomorskiego aby wzbogacić pulę genetyczną populacji.

Rysie

Historia rysi w Zagrodzie rozpoczęła się całkiem niedawno, choć planowaliśmy działania znacznie wcześniej. W 2015 roku otrzymaliśmy darowiznę od parku handlowego Młyn na wybudowanie pierwszej zagrody pokazowej dla rysi.  W tym samym roku zbudowaliśmy z własnych środków kolejne dwie zagrody. Już na początku 2016 wszystkie zagrody w Jabłonowie były zasiedlone. Tego samego roku podpisaliśmy umowę na pierwszy projekt dotyczący rysi: POIS.02.04.00-0143/16 „Powrót rysia do północno-zachodniej Polski”. W ramach przedsięwzięcia wybudowaliśmy kolejną zagrodę w Jabłonowie, 4 zagrody adaptacyjne w Dłusku oraz dwie zagrody wypuszczeniowe położone w Nadleśnictwach: Mirosławiec i Drawsko. Celem projektu jest odtworzenie licznej i samodzielnej populacji rysi na Pomorzu Zachodnim. W projekcie przewidzieliśmy trzy drogi pozyskania rysi do reintrodukcji:

  1. rozmnażanie rysi w zagrodach w Dłusku i Jabłonowie przez stale utrzymywane pary, zdziczanie- uczenie polowania i po uprzednim wyposażeniu w obroże telemetryczne wypuszczeniu na wolność.
  2. metoda „born to be free” – nieznacznie zmodyfikowaną- czyli utrzymywanie par w zagrodach i umożliwianie wychodzenie kociaków urodzonych w zagrodzie na zewnątrz, z możliwością powrotu, aż do ich pełnego usamodzielnienia
  3. przywożenie zwierząt urodzonych w różnych ośrodkach hodowlanych w Europie, zdziczanie, uczenie polowania i po założeniu obroży telemetrycznych wypuszczane na wolność.

W ramach projektu zostały wytypowane 3 miejsca wypuszczania rysi na wolność : Dłusko- gmina Węgorzyno, Nadleśnictwo Mirosławiec- gmina Mirosławiec, Nadleśnictwo Drawsko- gmina Kalisz Pomorski. Zwierzęta są sukcesywnie wypuszczane od marca 2019 r. Dziewięć zwierząt wypuściliśmy w Dłusku. W Mirosławcu zostały wypuszczone kolejne 4 sztuki. Jesteśmy w trakcie przygotowania do wypuszczenia kolejnych zwierząt.

Dotychczas stosowaliśmy metodę nr 3- przywożenia zwierząt z różnych ośrodków a po ich zdziczeniu do dnia dzisiejszego wypuściliśmy na wolność 13 rysi. Rysie na wolności radzą sobie znakomicie, dużo lepiej niż sądziliśmy, praktycznie na dzień dzisiejszych nie mamy żadnych strat z powodu kłopotów z polowaniem lub wynikających z kontaktu z człowiekiem. Wszystkie są nadzorowane telemetrycznie, na bieżąco monitorujemy gdzie są i co robią.

Zasady działania Pogotowia Żubrowego prowadzonego przez Zachodniopomorskie Towarzystwo Przyrodnicze

1. Pogotowie Żubrowe, zwane dalej Pogotowiem, to system pomocy służbom państwowym i samorządowym oraz społecznościom lokalnym na terenie występowania wolnożyjących żubrów w północno – zachodniej Polsce w granicach województw: zachodniopomorskiego, lubuskiego i wielkopolskiego. Działalność Pogotowia finansowana jest przez Zachodniopomorskie Towarzystwo Przyrodnicze z dotacji pozyskiwanych na realizację projektów z dziedziny ochrony przyrody oraz środków własnych. Siedziba Pogotowia mieści się w Dzikiej Zagrodzie, Jabłonowo 42, 78-650 Mirosławiec.

2. Zadaniem Pogotowia jest udzielanie pomocy w sytuacjach problematycznych z udziałem żubrów:
a)  w trakcie wypadków komunikacyjnych  – Pogotowie zajmuje się rannymi lub martwymi żubrami we współpracy z policją, służbami i uczestnikami wypadku;
b)  w odniesieniu do żubrów, które wkraczają na tereny osiedli ludzkich i generują problemy dla mieszkańców – Pogotowie prowadzi przepłaszanie zwierząt albo odłowy i translokację;
c)  w odniesieniu do stad lub grup żubrów wychodzących na cenne uprawy rolne – Pogotowie prowadzi przepłaszanie podejmowane samodzielnie na podstawie danych telemetrycznych lub na wniosek rolnika.

3. Pogotowie przyjmuje zgłoszenia:
a)  telefoniczne ze strony służb w odniesieniu do wypadków komunikacyjnych – przez całą dobę na wszystkie telefony pracowników opublikowane w załączniku;
b)  telefonicznie pod numerem zawartym w załączniku (w tym SMS lub MMS) w odniesieniu do próśb o przepłoszenie zwierząt – w godzinach 8:00 – 18:00 od kwietnia do października oraz w godzinach 8:00 – 16:00 od listopada do marca;
c)  osobiste – w Dzikiej Zagrodzie w godzinach pracy 8:00 – 18:00 od kwietnia do października oraz 8:00 – 16:00 od listopada do marca;

4. Zgłoszenie musi zawierać:
a)  w odniesieniu do służb – ogólne dane zgłaszającego (np. dyżurny powiatowej komendy policji w … , komendant straży miejskiej w …) oraz dokładną lokalizację zdarzenia.
b)  w odniesieniu do osób indywidualnych wnioskujących o przepłaszania – dane personalne zgłaszającego, numer działki, podstawę wystąpienia (informacja czy zgłaszający ma tytuł prawny do terenu, którego dotyczy zgłoszenie).

5. Zgłoszenia niekompletne nie będą przyjmowane do realizacji.

6. W pierwszej kolejności realizowane są interwencje związane ze zdarzeniami zgłaszanymi przez służby dotyczące wypadków komunikacyjnych i obecności żubrów na terenach zabudowanych.

7. Przepłaszanie żubrów z cennych upraw rolnych:
a)  odbywa się ze względów bezpieczeństwa zwierząt i ludzi od świtu do zmierzchu;
b)  nie jest podejmowane na terenie zaoranych pól, ściernisk, poplonów do przyorania, nieużytków, użytków zielonych, zadrzewień i lasów;
c)  nie jest podejmowane, gdy na skutek przepłaszania może wystąpić sytuacja problemowa, np. związana z wtargnięciem zwierząt na ruchliwy szlak komunikacyjny;
d)  jest podejmowane w miarę możliwości kadrowych Pogotowia (w Pogotowiu zatrudnione są 3 osoby);
e)  odbywa się na podstawie indywidualnej decyzji osoby wyznaczonej do podjęcia interwencji. Dzięki posiadanemu doświadczeniu to te osoby są w stanie najlepiej ocenić potrzebę przeprowadzenia interwencji.

8. Zgłoszenia dotyczące płoszenia żubrów z tego samego dnia są  realizowane w kolejności ważności, to jest wysokości potencjalnych strat. Pierwszeństwo będzie miała interwencja w stosunku do stada żubrów a dopiero w następnej kolejności interwencje w odniesieniu do pojedynczych osobników.

9. Na podstawie analizy danych telemetrycznych Pogotowie samodzielnie podejmuje interwencje i przepłasza żubry z upraw rolnych w celu utrzymania na terenach o najniższym poziomie potencjalnego konfliktu.

10. W sytuacjach nietypowych, interwencja może być podjęta po kontakcie telefoniczny  i uzasadnieniu problemu.

Wykaz numerów telefonów – załącznik nr 1 

Numer dyżurny

881 006 288

Maciej Tracz

501 009 692

Marcin Grzegorzek

605 093 721

Łukasz Strejk

783 811 891

 

Osoba zgłaszająca potrzebę przeprowadzenia interwencji wyraża zgodę na przetwarzanie danych osobowych przez ZTP.